Τα τσιγάρα σκοτώνουν. Οτιδήποτε κάνει κάποιους καπνιστές να κόψουν το κάπνισμα θα έπρεπε να ενθαρρύνεται
Οι μεγαλύτερες επιβαρύνσεις για τη δημόσια υγεία στον δυτικό κόσμο προέρχονται από την υπερβολική κατανάλωση – ειδικά ανθυγιεινών τροφών, καπνού και αλκοόλ. Αυτά είναι εμπορικά προϊόντα που υπάρχουν επειδή οι άνθρωποι τα απολαμβάνουν, αποφέρουν στους μετόχους χρήματα και οι κυβερνήσεις είναι ευχαριστημένες από τα φορολογικά έσοδα που αποφέρουν.
Συνιστούν επίσης ισχυρά βιομηχανικά μπλοκ που υπερασπίζονται σθεναρά το δικαίωμά τους να πουλούν αυτά τα προϊόντα. Η βιομηχανία ζάχαρης έχει κάνει καμπάνια εναντίον των ειδικών περί τη δημόσια υγεία που συμβουλεύουν πως θα έπρεπε να έχουμε έναν φόρο ζάχαρης, ενώ η βιομηχανία του αλκοόλ επί δεκαετίες εξέδιδε παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τις παρενέργειές του και αντιτασσόταν στο κράτος-«νταντά».
Θα περίμενε λοιπόν κανείς πως οι ειδικοί της δημόσιας υγείας θα χαίρονταν με την αποκάλυψη πως κάποιες εταιρείες αποφάσισαν να παράγουν ασφαλέστερα προϊόντα, όπως το ηλεκτρονικό τσιγάρο ή οι συσκευές «ατμίσματος». Ωστόσο, αντί για ζητωκραυγές αποδοχής, αυτή η αλλαγή δυσφημήθηκε από μια σειρά ιστοριών τρόμου. Μεγάλο μέρος αυτής της αποδοκιμασίας προέρχεται από λίγους θορυβώδεις που, ανίκανοι να βρουν ψεγάδια στις όλο και αυξανόμενες αποδείξεις για τις ωφέλειες που έχει στην υγεία η μετάβαση από το κάπνισμα στο «άτμισμα», έχουν αρχίσει να επιτίθενται σε αυτούς που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η σύγκρουση συμφερόντων μπορεί να έχει αλλοιώσει τις αποδείξεις, και έχει επισημανθεί ότι οι επιστήμονες δεν θα έπρεπε να εργάζονται, ούτε καν να μιλούν με τη βιομηχανία καπνού για την ανάπτυξη συσκευών «ατμίσματος». Ωστόσο αυτοί οι επιστήμονες είναι οι ίδιοι που εισήγαγαν πρώτοι αυτήν ακριβώς την τεχνολογία που υιοθετεί τώρα η βιομηχανία. Εάν πιστέψουμε πως το ηλεκτρονικό κάπνισμα σώζει ζωές, τότε θα έπρεπε να ενθαρρύνουμε τη βιομηχανία καπνού να δώσει τη δέουσα προσοχή.
Υπάρχουν σύνθετοι λόγοι για τους οποίους οι ειδικοί της δημόσιας υγείας είναι τόσο επιφυλακτικοί. Εν μέρει αυτό αντανακλά την ανησυχία που όλοι έχουμε, ότι οι βιομηχανίες βάζουν το κέρδος πάνω από την αλήθεια. Η βιομηχανία του καπνού είναι ιδιαίτερα προβληματική, καθώς γνωρίζουμε ότι είπε ψέματα σχετικά με τη βλάβη και την εξάρτηση που προκαλεί ο καπνός, οπότε γιατί να μη συνεχίσουν να ψεύδονται και για αυτά τα νέα προϊόντα; Ο τρόπος για να διαχειριστούμε αυτή την ανησυχία είναι να μην αγνοήσουμε ολοκληρωτικά τις βιομηχανίες καπνού, αλλά να τις κάνουμε καλύτερες χρησιμοποιώντας την προσέγγιση που έχουμε και στη βιομηχανία του φαρμάκου: Να «κρατάμε λογαριασμό» και να είμαστε σίγουροι πως είναι πλήρως διαφανείς ως προς τα λεγόμενά τους για τα προϊόντα τους και τα δεδομένα των ερευνών τους.
Μια άλλη ανησυχία που ακούγεται συχνά είναι πως οι καπνοβιομηχανίες ενθαρρύνουν το «άτμισμα» για να κάνουν τους νέους ανθρώπους εξαρτημένους από τη νικοτίνη και μετά αυτοί να περάσουν στο κάπνισμα. Αυτή η τακτική πάντως δεν φαίνεται να πετυχαίνει, καθώς οι νεαροί «ατμιστές» δεν καταναλώνουν καν υγρά που περιέχουν νικοτίνη, προτιμώντας αρώματα απαλλαγμένα από νικοτίνη, όπως κέικ φράουλα ή αχλάδι. Στην πραγματικότητα, τα δεδομένα δείχνουν πως το «άτμισμα» είναι σχεδόν σίγουρα ο λόγος για τον οποίο το κάπνισμα μεταξύ των νέων έχει φτάσει σε ιστορικά χαμηλά.
Μερικοί άνθρωποι ανησυχούν ότι το ενδιαφέρον της βιομηχανίας του καπνού στο «άτμισμα» είναι ένα πρόσχημα ώστε να έχουν τα προϊόντα τους τόσο αυστηρές ρυθμίσεις που μόνο αυτοί να έχουν την οικονομική δύναμη να συμμορφωθούν με τους ελέγχους που απαιτούνται. Αυτό ίσως να είναι, δυστυχώς, το συμπέρασμα για τις ΗΠΑ, όπου οι νέοι αμερικανικοί κανόνες διαχείρισης για τα τρόφιμα και τα φάρμακα καθιστούν σχεδόν αδύνατον για τις μικρές εταιρείες ηλεκτρονικού τσιγάρου το να συνεχίσουν να κάνουν εμπόριο.
Τα πιο καχύποπτα μέλη της κοινότητας που ασχολείται με τη δημόσια υγεία πιστεύουν ότι από τη στιγμή που η βιομηχανία του καπνού κατάφερε να δημιουργήσει μονοπώλιο θα σταματήσει να πουλάει προϊόντα ηλεκτρονικού καπνίσματος σε μια προσπάθεια να επανενεργοποιήσει την αγορά του τσιγάρου. Αυτό έχει σχεδόν συμβεί σε χώρες όπως η Μαλαισία και η Ινδία, αλλά είναι ένα μάλλον απίθανο σενάριο για το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς εκεί το «άτμισμα» έχει γίνει τεράστια επιχείρηση. Επιπλέον, αν πραγματικά το θέλαμε, θα εμποδίζαμε με νόμο τις καπνοβιομηχανίες να κάνουν κάτι τέτοιο, με τον ίδιο τρόπο που οι κανονισμοί στο Ηνωμένο Βασίλειο επιμένουν πως τα προϊόντα με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ πρέπει να είναι διαθέσιμα οπουδήποτε πωλείται αλκοόλ.
Σε όλη αυτή τη συζήτηση προστίθενται και τα πιο λεπτά ψυχολογικά θέματα σχετικά με τη λήψη αποφάσεων σε θέματα υγείας. Υπάρχουν κάποιοι καθοδηγητές στη δημόσια υγεία που νιώθουν πως το «άτμισμα» προκαλεί μόνο βλάβη, επομένως προσπαθούν να το εξαλείψουν σε κάθε του μορφή. Αρνούνται πως υπάρχουν οποιαδήποτε οφέλη, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι, ειδικά όσοι κάνουν ηλεκτρονικό τσιγάρο για ευχαρίστηση, θα διαφωνούσαν.
Τέλος, οι καμπάνιες υγείας εναντίον του καπνού ξέρουν πως το να απαγορεύσεις τα τσιγάρα είναι αδύνατον. Πράγματι, στον ομοσπονδιακό νόμο των ΗΠΑ είναι εγγυημένο το διαρκές δικαίωμα των καπνοβιομηχανιών να πουλούν τσιγάρα – δεν μπορεί κανείς να τους επιτεθεί ευθέως. Επιπλέον, οι αντικαπνιστικές ομάδες έχουν εστιάσει τις προσπάθειές τους στο να απαγορεύσουν μια λιγότερο καθιερωμένη και λιγότερο χρηματοδοτούμενη εναλλακτική: το «άτμισμα». Φανταστείτε να καταλήγαμε στο σημείο να επιτρέψουμε τη συνέχιση του τσιγάρου και να απαγορεύσουμε μια λιγότερο επιβλαβή εναλλακτική, που θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να κόψουν το κάπνισμα.
Είναι πάντως καθησυχαστικό πως οι αρχές εποπτείας της δημόσιας υγείας στη Βρετανία έχουν καταλήξει από μόνες τους στο συμπέρασμα πως η μετάβαση από το κάπνισμα στο «άτμισμα» θα είναι μια μεγάλη ωφέλεια για τη δημόσια υγεία. Κάποιες Αρχές, όπως εκείνες της Ουαλίας, χρησιμοποιούν ήδη το «άτμισμα» ως εργαλείο για να κρατήσουν τους καπνιστές μακριά από τα τσιγάρα. Αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε να σημάνει μεγάλες νίκες στην καταπολέμηση του καρκίνου και των καρδιοπαθειών, και εν καιρώ τα στοιχεία σίγουρα θα πείσουν ακόμη και τους πιο σφοδρούς πολέμιους του «ατμίσματος». Μέχρι τότε, δεν θα έπρεπε να αφήνουμε υποθετικές ανησυχίες για το ηλεκτρονικό τσιγάρο να μειώνουν τη χρήση του, ειδάλλως δεν θα αποκτήσουμε ποτέ αρκετές αποδείξεις για την αξία του στη μάχη μας απέναντι στον παρόντα και σαφή κίνδυνο των τσιγάρων.
Συνιστούν επίσης ισχυρά βιομηχανικά μπλοκ που υπερασπίζονται σθεναρά το δικαίωμά τους να πουλούν αυτά τα προϊόντα. Η βιομηχανία ζάχαρης έχει κάνει καμπάνια εναντίον των ειδικών περί τη δημόσια υγεία που συμβουλεύουν πως θα έπρεπε να έχουμε έναν φόρο ζάχαρης, ενώ η βιομηχανία του αλκοόλ επί δεκαετίες εξέδιδε παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τις παρενέργειές του και αντιτασσόταν στο κράτος-«νταντά».
Θα περίμενε λοιπόν κανείς πως οι ειδικοί της δημόσιας υγείας θα χαίρονταν με την αποκάλυψη πως κάποιες εταιρείες αποφάσισαν να παράγουν ασφαλέστερα προϊόντα, όπως το ηλεκτρονικό τσιγάρο ή οι συσκευές «ατμίσματος». Ωστόσο, αντί για ζητωκραυγές αποδοχής, αυτή η αλλαγή δυσφημήθηκε από μια σειρά ιστοριών τρόμου. Μεγάλο μέρος αυτής της αποδοκιμασίας προέρχεται από λίγους θορυβώδεις που, ανίκανοι να βρουν ψεγάδια στις όλο και αυξανόμενες αποδείξεις για τις ωφέλειες που έχει στην υγεία η μετάβαση από το κάπνισμα στο «άτμισμα», έχουν αρχίσει να επιτίθενται σε αυτούς που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η σύγκρουση συμφερόντων μπορεί να έχει αλλοιώσει τις αποδείξεις, και έχει επισημανθεί ότι οι επιστήμονες δεν θα έπρεπε να εργάζονται, ούτε καν να μιλούν με τη βιομηχανία καπνού για την ανάπτυξη συσκευών «ατμίσματος». Ωστόσο αυτοί οι επιστήμονες είναι οι ίδιοι που εισήγαγαν πρώτοι αυτήν ακριβώς την τεχνολογία που υιοθετεί τώρα η βιομηχανία. Εάν πιστέψουμε πως το ηλεκτρονικό κάπνισμα σώζει ζωές, τότε θα έπρεπε να ενθαρρύνουμε τη βιομηχανία καπνού να δώσει τη δέουσα προσοχή.
Υπάρχουν σύνθετοι λόγοι για τους οποίους οι ειδικοί της δημόσιας υγείας είναι τόσο επιφυλακτικοί. Εν μέρει αυτό αντανακλά την ανησυχία που όλοι έχουμε, ότι οι βιομηχανίες βάζουν το κέρδος πάνω από την αλήθεια. Η βιομηχανία του καπνού είναι ιδιαίτερα προβληματική, καθώς γνωρίζουμε ότι είπε ψέματα σχετικά με τη βλάβη και την εξάρτηση που προκαλεί ο καπνός, οπότε γιατί να μη συνεχίσουν να ψεύδονται και για αυτά τα νέα προϊόντα; Ο τρόπος για να διαχειριστούμε αυτή την ανησυχία είναι να μην αγνοήσουμε ολοκληρωτικά τις βιομηχανίες καπνού, αλλά να τις κάνουμε καλύτερες χρησιμοποιώντας την προσέγγιση που έχουμε και στη βιομηχανία του φαρμάκου: Να «κρατάμε λογαριασμό» και να είμαστε σίγουροι πως είναι πλήρως διαφανείς ως προς τα λεγόμενά τους για τα προϊόντα τους και τα δεδομένα των ερευνών τους.
Μια άλλη ανησυχία που ακούγεται συχνά είναι πως οι καπνοβιομηχανίες ενθαρρύνουν το «άτμισμα» για να κάνουν τους νέους ανθρώπους εξαρτημένους από τη νικοτίνη και μετά αυτοί να περάσουν στο κάπνισμα. Αυτή η τακτική πάντως δεν φαίνεται να πετυχαίνει, καθώς οι νεαροί «ατμιστές» δεν καταναλώνουν καν υγρά που περιέχουν νικοτίνη, προτιμώντας αρώματα απαλλαγμένα από νικοτίνη, όπως κέικ φράουλα ή αχλάδι. Στην πραγματικότητα, τα δεδομένα δείχνουν πως το «άτμισμα» είναι σχεδόν σίγουρα ο λόγος για τον οποίο το κάπνισμα μεταξύ των νέων έχει φτάσει σε ιστορικά χαμηλά.
Μερικοί άνθρωποι ανησυχούν ότι το ενδιαφέρον της βιομηχανίας του καπνού στο «άτμισμα» είναι ένα πρόσχημα ώστε να έχουν τα προϊόντα τους τόσο αυστηρές ρυθμίσεις που μόνο αυτοί να έχουν την οικονομική δύναμη να συμμορφωθούν με τους ελέγχους που απαιτούνται. Αυτό ίσως να είναι, δυστυχώς, το συμπέρασμα για τις ΗΠΑ, όπου οι νέοι αμερικανικοί κανόνες διαχείρισης για τα τρόφιμα και τα φάρμακα καθιστούν σχεδόν αδύνατον για τις μικρές εταιρείες ηλεκτρονικού τσιγάρου το να συνεχίσουν να κάνουν εμπόριο.
Τα πιο καχύποπτα μέλη της κοινότητας που ασχολείται με τη δημόσια υγεία πιστεύουν ότι από τη στιγμή που η βιομηχανία του καπνού κατάφερε να δημιουργήσει μονοπώλιο θα σταματήσει να πουλάει προϊόντα ηλεκτρονικού καπνίσματος σε μια προσπάθεια να επανενεργοποιήσει την αγορά του τσιγάρου. Αυτό έχει σχεδόν συμβεί σε χώρες όπως η Μαλαισία και η Ινδία, αλλά είναι ένα μάλλον απίθανο σενάριο για το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς εκεί το «άτμισμα» έχει γίνει τεράστια επιχείρηση. Επιπλέον, αν πραγματικά το θέλαμε, θα εμποδίζαμε με νόμο τις καπνοβιομηχανίες να κάνουν κάτι τέτοιο, με τον ίδιο τρόπο που οι κανονισμοί στο Ηνωμένο Βασίλειο επιμένουν πως τα προϊόντα με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ πρέπει να είναι διαθέσιμα οπουδήποτε πωλείται αλκοόλ.
Σε όλη αυτή τη συζήτηση προστίθενται και τα πιο λεπτά ψυχολογικά θέματα σχετικά με τη λήψη αποφάσεων σε θέματα υγείας. Υπάρχουν κάποιοι καθοδηγητές στη δημόσια υγεία που νιώθουν πως το «άτμισμα» προκαλεί μόνο βλάβη, επομένως προσπαθούν να το εξαλείψουν σε κάθε του μορφή. Αρνούνται πως υπάρχουν οποιαδήποτε οφέλη, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι, ειδικά όσοι κάνουν ηλεκτρονικό τσιγάρο για ευχαρίστηση, θα διαφωνούσαν.
Τέλος, οι καμπάνιες υγείας εναντίον του καπνού ξέρουν πως το να απαγορεύσεις τα τσιγάρα είναι αδύνατον. Πράγματι, στον ομοσπονδιακό νόμο των ΗΠΑ είναι εγγυημένο το διαρκές δικαίωμα των καπνοβιομηχανιών να πουλούν τσιγάρα – δεν μπορεί κανείς να τους επιτεθεί ευθέως. Επιπλέον, οι αντικαπνιστικές ομάδες έχουν εστιάσει τις προσπάθειές τους στο να απαγορεύσουν μια λιγότερο καθιερωμένη και λιγότερο χρηματοδοτούμενη εναλλακτική: το «άτμισμα». Φανταστείτε να καταλήγαμε στο σημείο να επιτρέψουμε τη συνέχιση του τσιγάρου και να απαγορεύσουμε μια λιγότερο επιβλαβή εναλλακτική, που θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να κόψουν το κάπνισμα.
Είναι πάντως καθησυχαστικό πως οι αρχές εποπτείας της δημόσιας υγείας στη Βρετανία έχουν καταλήξει από μόνες τους στο συμπέρασμα πως η μετάβαση από το κάπνισμα στο «άτμισμα» θα είναι μια μεγάλη ωφέλεια για τη δημόσια υγεία. Κάποιες Αρχές, όπως εκείνες της Ουαλίας, χρησιμοποιούν ήδη το «άτμισμα» ως εργαλείο για να κρατήσουν τους καπνιστές μακριά από τα τσιγάρα. Αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε να σημάνει μεγάλες νίκες στην καταπολέμηση του καρκίνου και των καρδιοπαθειών, και εν καιρώ τα στοιχεία σίγουρα θα πείσουν ακόμη και τους πιο σφοδρούς πολέμιους του «ατμίσματος». Μέχρι τότε, δεν θα έπρεπε να αφήνουμε υποθετικές ανησυχίες για το ηλεκτρονικό τσιγάρο να μειώνουν τη χρήση του, ειδάλλως δεν θα αποκτήσουμε ποτέ αρκετές αποδείξεις για την αξία του στη μάχη μας απέναντι στον παρόντα και σαφή κίνδυνο των τσιγάρων.
