Καθώς δημοσιεύθηκε μια μελέτη της ομάδας Cochrane για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, η συντάκτριά της αναρωτιέται γιατί οι συσκευές «ατμίσματος» έχουν διαιρέσει την ακαδημαϊκή κοινότητα
Νωρίτερα φέτος ο Μάικλ Γκόουβ ισχυρίστηκε ότι η Βρετανία έχει αρκετούς ειδικούς. Βέβαια, δεν συμφωνώ με τον Γκόουβ σε πολλά, αλλά όσον αφορά τα e-cigarettes ίσως έχει κάποιο δίκιο. Έχουμε βομβαρδιστεί με ιστορίες για αυτά τα προϊόντα, αλλά οι περισσότερες απλώς επιτείνουν τη σύγχυση, με τις απόψεις περί κινδύνων από το «άτμισμα» να διογκώνονται χρόνο με τον χρόνο. Μόλις πρόσφατα η «Sun» μάς ενημέρωσε πως οι ειδικοί λένε ότι «τα e-cigarettes είναι εξίσου βλαβερά για την καρδιά σας όσο και τα κ…τσιγάρα», αλλά αν διαβάσετε λίγες σειρές παρακάτω θα βρείτε άλλους ειδικούς να επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι 95% ασφαλέστερα σε σχέση με τα τσιγάρα καπνού. Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί διαφωνούν οι επιστήμονες; Και θα συμφωνήσουν ποτέ;
Η ομάδα Cochrane είναι ένα διεθνές μη κερδοσκοπικό γκρουπ που ερευνά όλες τις παρεμβάσεις στη φροντίδα υγείας και συνοψίζει τα ευρήματα έτσι ώστε οι άνθρωποι που παίρνουν σημαντικές αποφάσεις – εσάς, ο γιατρός σας, οι άνθρωποι που γράφουν ιατρικές οδηγίες – να μπορούν να πάρουν αμερόληπτες πληροφορίες όταν είναι να κάνουν δύσκολες επιλογές, χωρίς να χρειάζεται να διαβάσουν όλες τις πληροφορίες. Αυτή τη βδομάδα δημοσιεύθηκε η τελευταία επιθεώρηση της ομάδας Cochrane. Είμαι ο βασικός συντάκτης της. Αν και τα συμπεράσματά μας είναι περιορισμένα γιατί δεν υπάρχουν πολλές διαθέσιμες μελέτες υψηλού επιπέδου, ωστόσο τα ευρήματα δείχνουν ότι (1) τα ηλεκτρονικά τσιγάρα με καπνό μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διακόψουν το κάπνισμα, (2) δεν φαίνονται να έχουν σοβαρές παρενέργειες βραχυ-μεσοπρόθεσμα (μέχρι δύο χρόνια) και (3) σε κάποιες περιπτώσεις η στροφή σε αυτά οδηγεί σε αλλαγές στο αίμα και στην αναπνοή που είναι όμοιες με τις αλλαγές που θα έβλεπε κανείς σε ανθρώπους που κόβουν ολοκληρωτικά το κάπνισμα.
Αυτά είναι καλά νέα. Ωστόσο άλλες μελέτες και επιθεωρήσεις έχουν οδηγηθεί σε διαφορετικά συμπεράσματα, και σκοπεύω να προσπαθήσω να ρίξω λίγο φως στο γιατί συμβαίνει αυτό.
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να κόψουν το κάπνισμα;
Η επιθεώρησή μας, της ομάδας Cochrane, και άλλες, όπως αυτή που δημοσιεύθηκε στο PloS One, ισχυρίζονται ότι μπορούν. Αλλά μια επιθεώρηση που δημοσιεύθηκε στο «Lancet Respiratory Medicine» νωρίτερα αυτή τη χρονιά, και η οποία συγκέντρωσε μεγάλη προσοχή, διατείνεται ότι στην πραγματικότητα το κάνουν πιο δύσκολο. Ο λόγος για αυτή τη διαφοροποίηση είναι το είδος των μελετών που περιλαμβάνουν οι συντάκτες.
Οι ελεγχόμενες τυχαιοποιημένες δοκιμές είναι ο καλύτερος τρόπος για να διαπιστωθεί αν μια θεραπεία λειτουργεί. Όπως εξηγεί ο Μπεν Γκόλντακερ, συντάκτης του «Bad Science» («Κακή επιστήμη»), ταξινομώντας τυχαία τους ανθρώπους στη μία παρέμβαση ή στην άλλη και μετρώντας τα αποτελέσματα με τον ίδιο τρόπο και στις δύο ομάδες, μπορείς να αποκλείσεις κάποιες εναλλακτικές εξηγήσεις για διαφορές ανάμεσα σε ομάδες. Οι μελέτες που βρίσκουν πως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα βοηθούν τους ανθρώπους να κόψουν το κάπνισμα στηρίζονται μόνο σε ελεγχόμενες τυχαιοποιημένες δοκιμές. Οι μελέτες (όπως αυτή και αυτή) που βρίσκουν πως τα e-cigarettes σταματούν τους ανθρώπους από τη διακοπή του καπνίσματος δεν βασίζονται σε ελεγχόμενες τυχαιοποιημένες δοκιμές. Αντίθετα, παρακολουθούν τους καπνιστές και τους ρωτούν αν χρησιμοποιούν e-cigarettes. Ύστερα, μερικούς μήνες μετά, τους ρωτούν αν καπνίζουν ακόμα. Δεν ξέρουμε αν τα αποτελέσματα από αυτές τις μελέτες αντανακλούν την επίδραση του «ατμίσματος» ή αν κάτι άλλο σχετικά με τους «ατμιστές» κάνει πιο δύσκολη τη διακοπή γι’ αυτούς. Για παράδειγμα, θα ήταν λογικό να φανταστούμε πως είναι πιο εξαρτημένοι καπνιστές, και γι’ αυτόν τον λόγο χρησιμοποιούν εξίσου ηλεκτρονικά και συμβατικά τσιγάρα. Αυτό θα έκανε δυσκολότερη τη διακοπή του καπνίσματος.
Είναι ασφαλή;
Το θέμα εδώ δεν είναι ο τύπος της μελέτης, αλλά ο τρόπος με τον οποίο κάνεις την ερώτηση. Με τον όρο «ασφαλή» εννοείς «χωρίς κανέναν εντελώς κίνδυνο»; Όχι, δεν είναι – τίποτε δεν είναι απολύτως ασφαλές. Έχουμε διαβάσει ιστορίες για ανθρώπους που έπιασαν φωτιά και σκυλάκια που δηλητηριάστηκαν από νικοτίνη. Επιπλέον, γενικά είναι καλή ιδέα να εισπνέεις χημικά μέσα στους πνεύμονές σου αν μπορείς να το αποφύγεις. Οι ειδικοί κατά βάση συμφωνούν σε αυτό – δεν έχω ακόμη συναντήσει κάποιον ερευνητή του καπνού ή κάποιον ασφαλιστή που θα σας συνιστούσε να ξεκινήσετε τη χρήση e-cigarettes ενώ δεν είστε ήδη καπνιστής.
Το κρίσιμο ερώτημα εδώ είναι «ασφαλή σε σχέση με τι;». Τα τσιγάρα είναι εξ ορισμού θανατηφόρα. Σκοτώνουν τον έναν στους δύο ανθρώπους που τα χρησιμοποιούν σε τακτική βάση. Επομένως, αν ρωτάτε αν τα e-cigarettes είναι πιο ασφαλή σε σχέση με τα κανονικά τσιγάρα, οι περισσότεροι ειδικοί, ύστερα από έναν σύντομο δισταγμό, θα έγερναν προς την πλευρά του «ναι». Ο δισταγμός υπάρχει γιατί τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι καινούργια στη «σκηνή». Δεν ξέρουμε το μακροχρόνιο προφίλ ασφάλειάς τους, επομένως πρέπει να ψάξουμε αλλού για ίχνη - για παράδειγμα, μελέτες που μετρούν τις παρενέργειες κατά τη βραχυχρόνια χρήση (τα αποτελέσματα από αυτές είναι ενθαρρυντικά) και μελέτες σχετικά με το πώς τα ηλεκτρονικά τσιγάρα επηρεάζουν το αίμα, τους πνεύμονες και την καρδιά σας. Το να ερμηνεύσεις αυτές τις μετρήσεις είναι περίπλοκο. Για παράδειγμα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι το «άτμισμα» επηρεάζει εξίσου με τα κανονικά τσιγάρα τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς. Αυτό δεν προκαλεί απαραιτήτως έκπληξη – ξέρουμε τι εστί νικοτίνη, η ενεργή ουσία και στα δύο προϊόντα επηρεάζει αυτά τα αγγεία.
Γνωρίζουμε επίσης ότι η νικοτίνη δεν είναι υπεύθυνη για τις βλάβες που σχετίζονται με τα κάπνισμα. Πώς λοιπόν να ερμηνεύσουμε αυτά τα αποτελέσματα; Το φάσμα των αντιδράσεων των ειδικών κυμαίνεται από το «τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι πολύ πιο επικίνδυνα απ’ ό,τι πιστεύουν οι άνθρωποι» έως το ότι «το “άτμισμα” έχει ένα ποσοστό από τον κίνδυνο του καπνίσματος». Όσον αφορά τη μακροχρόνια ασφάλεια, οι ειδικοί κάνουν τις καλύτερες υποθέσεις ελλείψει σαφών δεδομένων, και εδώ είναι που υπάρχει χώρος για διαφωνίες.
Επομένως, τι ακολουθεί;
Τα καλά νέα εδώ είναι πως διεξάγονται πολλές έρευνες – επιτέλους. Η πιο πρόσφατη ενημέρωση της επιθεώρησης της ομάδας Cochrane εντόπισε 26 μελέτες στα μέσα ενημέρωσης που θα βοηθήσουν να απαντηθούν ερωτήσεις για την ασφάλεια και την επίδραση των e-cigarettes στη διακοπή του καπνίσματος. Όσο περισσότερες μελέτες έχουμε που να εξετάζουν μια ερώτηση, τόσο πιο σίγουροι μπορούμε να είμαστε για την απάντηση. Η ειρωνεία είναι πως, μέχρι να έχουμε την απάντηση, οι στενές ερμηνείες των αποτελεσμάτων των μεμονωμένων μελετών απειλούν να κάνουν μεγαλύτερη ζημιά, ναρκοθετώντας την εμπιστοσύνη του κόσμου στην επιστήμη και ίσως αποθαρρύνοντας κάποιους στην προσπάθειά τους να κόψουν το κάπνισμα. Βασικά, οι ερευνητές του καπνού και στις δύο πλευρές της συζήτησης θέλουν το ίδιο πράγμα – να μειώσουν τους θανάτους και τις ασθένειες. Είμαστε όλοι στο ίδιο καράβι. Αν διαβάζετε αυτό το άρθρο ως μέλος του κοινού, μην αποθαρρύνεστε λόγω των αντιφατικών πρωτοσέλιδων: Όλοι συμφωνούμε πως τα τσιγάρα είναι επιβλαβή για σας, οι περισσότεροι συμφωνούμε πως το « άτμισμα ηλεκτρονικού τσιγάρου » είναι πιθανώς πολύ πιο ασφαλές από το να καπνίζει κανείς συμβατικά τσιγάρα, και αν είστε καπνιστής όλοι θα θέλαμε η έρευνά μας να σας βοηθήσει να διακόψετε το κάπνισμα. Μη μας αφήνετε να μπαίνουμε εμπόδιο στον δρόμο σας.
Πηγή πρωτοτύπου: theguardian
